>
 
zaterdag 4 februari 2023

geschreven door Ine van den Broek-van Hilst

THUISVLIJT

Door allerlei omstandigheden zijn er geen bijeenkomsten geweest in december en januari, maar er is thuis wel het een en ander door een ieder gemaakt, hetzij in creatieve ontwerpen, hetzij in boekbindprojecten.
Het is weer bijzonder inspirerend om al dat werk te bekijken. Werk dat een inspiratiebron kan zijn voor diverse boekbindprojecten: schutbladen, plat-decoraties, boekblok-inhoud, leporello's, etc.

1. Pauw in 3D
Met haar verjaardag kreeg Jopie een ‘bouwdoos’ voor een 3D-origami-pauw, zonder schaar en zonder lijm. In de doos zitten kant-en-klare papieren snijvormen met een duidelijk gemarkeerde buiglijn, die ook de richting aangeeft waarin het papiertje gebogen moet worden, een beschrijving en een video-instructie.
Na uren intensief bezig geweest te zijn, heeft Jopie een waar kunstwerk gecreëerd. Het is een prachtige pauw geworden. De beschrijving was moeilijk te lezen, vertelde Jopie, maar uiteindelijk is het haar goed gelukt deze pauw zonder lijm in elkaar te zetten. Een sculptuur van 25x12x17 cm.

Pauw gevouwen door Jopie.
Het is een product van Alexandertoys.com en de liefhebber kan er zijn hart ophalen en een keuze maken uit vele 3D ontwerpen om er diverse dieren-papiersculpturen mee te bouwen.

Advertentie van Alexander toys.

2. Deense hartjes
In November waren we bezig met het vouwen van deze hartjes. Jopie heeft thuis nog wat verder geëxperimenteerd met andere motieven.



Fem heeft de Deense hartjes als kerstcadeautje voor haar kinderen en kleinkinderen geconstrueerd.
Hartentasjes waarin een geschenkbon of geld verpakt kan worden.

3. Hartenmandala’s
Jopie raakte geïnspireerd door de tekeningen die ik via mijn tekencollectief maakte, volgens het Werkboek Keltisch Tekenen van Jeannette van der Velden en Ada Schippers. Zij kocht het boek ook en begon enthousiast met het tekenen van de hartenknopen.
In het tweede hoofdstuk worden werktekeningen van 4 harten-mandala’s stap voor stap beschreven.
Daarna kan het kleuren en invullen van de mandala naar eigen inzicht gebeuren.
Jopie laat de resultaten van haar eerste twee hartenmandala’s zien, evenals ik.
Interessant is het om te zien hoe we beiden totaal anders te werk zijn gegaan.
Deze tekeningen zijn prachtige ontwerpen voor schutbladen of plat-decoraties, of als verzameling van alle tekeningen gebonden te worden.
 
Hartenmandala 1 en 2 van Jopie.
 
 
Hartenmandala 1 en 2 van mij.
4. Neurografic art
Door Jopie leren we wat neurografisch tekenen inhoudt. Ik had nog nooit van die term gehoord en ben dus gaan zoeken op internet. Het blijkt een tekentechniek te zijn, bedacht door Paul Piskarev, een Russische psycholoog. Het is niets minder dan een patroon van lijnen en figuren zonder begin of einde op papier.
Door de hoeken die ontstaan af te ronden, ontstaat deze Neurographic art.
Alles raakt met elkaar verbonden. Je tekent hierbij vanuit je onderbewustzijn.
Pavel Piskarev heeft deze tekenvorm in 2014 naar buiten gebracht. Zijn filosofie is om te laten ervaren hoe alles in de wereld verbonden en ondersteunend is. Het tekenen van Neurographica-algoritmen helpt ons om ons neuronensysteem te activeren. Er wordt namelijk een verbinding gelegd tussen onze hersencellen en neuronen, tussen ons bewuste en onbewuste. Er ontstaan gehelen zoals ons zenuwstelsel is opgebouwd, gehelen zoals ook terug te zien zijn in ons heelal. Neurographic art helpt om meer in het hier en nu aanwezig te zijn. Door je te uiten in creatieve expressie, ga je innerlijke rust ervaren. Creatief bezig zijn is goed voor het verwerken van emoties en het loslaten van wat is geweest.

Wil je meer over de achtergronden weten, dan kun je heel veel informatie op internet vinden.
Het klinkt allemaal erg zweverig en heel spiritueel.

En Jopies nuchtere conclusie luidt: “Er zit vast een bedoeling achter, maar ik doe maar wat en vind dat het er dan leuk uit ziet. Een psycholoog kan er misschien iets uit halen”.
Ik ben het volkomen met haar eens en haar tekening spreekt bijzonder aan.
Prachtig ook om als schutblad toe te passen.

Neurografische tekening van Jopie.

5. Zeeuws-Vlaamsche Leeuwenbinding
De schoondochter van Eline kocht een plakboek met een extra dikke spiraal. Maar na het inplakken van alle reacties die ze ontving op de geboorte van hun zoon, ontstond er een wijd gapende voorsnede.
Niet mooi natuurlijk. Dus werd aan schoonmoeder gevraagd of ze dit op kon lossen.
Eline verwijderde de spiraal en vouwde een brede harmonicastrook om de gaten in de bladen weg te werken. Ook lijmde ze een extra strook langs de rugzijde van de bladen voor extra opdikking.
Daarna werd het geheel in elkaar genaaid door middel van de Zeeuws-Vlaamsche Leeuwenbinding, beschreven in HBB 3-2016.
Eline hergebruikte de originele voor- en achterplatten van het plakboek om mee te naaien.
Transformatie van openstaand plakboek naar vlak liggend boek. Gebonden door Eline.

6. Boekje met steenfineer
Fem laat het één-katern-boekje met een omslag van steenfineer zien, dat ze in de abdij van Berne bij Tanja en Aaldert van Boektotaal gemaakt heeft. Steenfineer is een bijzonder fraai materiaal.
 
Boekje in steenfineer gebonden door Fem.
Thuis heeft ze een tweede boekje gemaakt met daarin de wetenswaardigheden over deze driedaagse workshop in die abdij.

 
Tweede boekje in steenfineer gebonden door Fem.

Op de site https://www.boektotaal.nl is alle informatie over dit steenfineer te lezen.


7. Mini-boekjes met keramieken platten:
De schoonzus van Coby heeft weer een serie keramieken platten gemaakt en Coby gebruikte die om er miniboekjes van te binden. De boekblokjes vouwde zij van handgeschept papier en als naaigaren gebruikte Coby katoen, maar ook perkamenten strips, die ze met boekbindersgaren verwerkte.

 

Boekjes met keramieken platten, gebonden door Coby.

8. Australian binding
Onder leiding van Leonie Vollenberg ontwierp Coby zeer creatieve boekjes.
Er werd één katern gemaakt van diverse papiersoorten in 1 of meerdere kleuren en kwaliteit en de bedoeling was dat ze ieder blad bewerkte met een eigen creatieve uiting. Een uitdaging dus om op ieder blad iets aparts te verwerken. Zo tekende Coby vrije figuren, werkte ze met draadjes en met schaar- en snijwerk.
Het katern werd verbonden met het omslag door de werkwijze van de Australische bindwijze.
Een smalle strook papier, ook weer voorzien van teken-kras-werk, vormt de sluiting van het boekje.
De strook wordt om het boekje heen gevouwen en is door Coby in een spleetje op de achterkant weggestoken, zodat het boekje goed gesloten blijft.

Een duidelijke beschrijving over het maken van de Australische bindwijze is te vinden via de volgende link:
https://makinghandmadebooks.blogspot.com/2012/12/instructions-book-structure-from.html
 
 
 
Creatieve boekjes van Coby.

9. Meetkunstig vlakornament
Coby heeft een prachtige aankoop gedaan: Meetkunstig vlakornament, een herdruk van uitgeverij Boekblok uit Hilversum van een uitgave uit 1891. Schitterend werk, maar wel met een prijskaartje!

© https://uitgeverijboekblok.nl
Op de site https://uitgeverijboekblok.nl wordt het volgende vermeld:

Deze uitgave bestaat uit 2 mappen met ieder 50 vellen met motieven voor patronen en randversieringen. Het diende als lesmateriaal voor het vak wiskunde aan de 5-jarige HBS in Haarlem. In ruim 130 jaar heeft het niet aan actualiteit en kwaliteit ingeboet: de patronen ogen fris en eigentijds, en zijn dan ook een prachtige inspiratiebron voor de liefhebber van geometrische patronen en sierpapier.
Alle reden voor een herdruk!
De uitgave uit 2022 is een méér dan een herdruk. Het is een flexibel samengesteld, losbladig en full color gedrukt totaalpakket geworden. Het bevat oude én nieuwe ingrediënten om een facsimile, een doos of een Japanse binding te maken.
Het pakket bestaat uit ruim 150 vellen opgedeeld in drie onderdelen, op verschillende papiersoorten gedrukt:

A. Voorwerk
– Toelichting en uitleg over de uitgave.
– Inspirerende voorbeelden uit de 20ste eeuw.
– Bijdragen in tekst en beeld van de toonaangevende hedendaagse kunstenaars/ontwerpers
   Hansje van Halem, Sigrid Calon, Martijn van der Blom, Karin en Saskia Jansen van PapierRivier,
   Thijs Verhaar van Knitwear Lab.
– Tips voor de handboekbinder.
– Instructie over het zelf ontwerpen van een patroon.

B. Een herdruk van de 2 oorspronkelijke mappen uit 1891
– bestaande uit 2 x 50 vellen met patronen, plus omslag-bekleding van binnen- en buitenzijde.

C. Nawerk
– 24 vellen sierpapier: 6 patronen zijn uitgewerkt in een versie #1891 en een versie #2022.
Elk patroonvel is 2x gedrukt, zodat het bruikbaar is als schutbladpapier.

Extra: de complete uitgave is ingepakt in een sierpapier dat kan dienen als bekleding voor een boek
band of een doos.

Kortom: de moeite waard om dit schitterende werk aan te schaffen.
10. Dubbelzijdige leporello
In de laatste uitgave van het tijdschrift HBB ( nummer 4 / 2022) beschrijven Leonie Vollenberg en
Jan Bosch een dubbelzijdig samengestelde leporello, naar een ontwerp van Gijs Wortel.

Coby, Fem en ik hebben een dummy gemaakt, maar het blijkt dat ik de tekst en de tekeningen verkeerd geïnterpreteerd heb. Voor mij was het onduidelijk waar de plakranden kwamen.
In feite heb ik dus alleen de voorsnedes niet op elkaar gelijmd met een randje lijm, maar ik heb nu wel meer ‘pagina’s’ om te beschrijven of om erop te tekenen, te printen of te plakken!!!!

Nu we de dummy’s van Coby en Fem zien, vragen Eline en ik ons af wat voor nut deze dubbelzijdige stroken hebben. Je kunt de leporello o.i. van één strook, of van losse onderdelen, maken en die dubbelzijdig printen.
 
Dummy van Coby.
 
Dummy van Fem.

Dummy van mij.

11. Pauw als symbool
Door het lidmaatschap van een tekencollectief ben ik de laatste tijd heel veel aan het tekenen.
Een zeer ontspannende én creatieve bezigheid. En ook nog toepasbaar bij het maken van boeken voor de platversiering, de schutbladen of de boekblokken!
Als uitgangspunt werken we via diverse boeken en de laatste weken zijn we ons aan het verdiepen in de symboliek, patronen en geometrie in de Oosterse kunst. Bijzonder interessant om meer te lezen over symbolen o.a. als bloem- en bladmotieven, hennahanden, het blauwe beschermende oog, de hand van Fatima, motieven die vaak terugkomen in boeken, tapijten, wanden, schilderingen, koepels van moskeeën, vloeren, etc. Als uitgangspunt gebruiken we het Werkboek Oriëntaalse Mandala’s, geschreven door Jeannette van der Velden.
Zo staat de pauw vanwege zijn verentooi bekend als zonne-symbool, maar ook voor vernieuwing en opstanding omdat hij zijn veren verliest, die in de lente weer aangroeien.
De blauwe pauw staat specifiek voor de god Krisna en wordt daarom beschouwd als heilige vogel.
Volgens de hindoes, maar ook in de christelijke kunst, is het lichaam van de pauw onvergankelijk en staat de pauw daarom ook symbool voor verrijzenis en eeuwig leven, voor onsterfelijkheid.
De boeddhisten zien in de ‘honderdogige staart’ van de pauw waakzaamheid en mededogen en de kleuren van de staart staan ook voor de kleuren van de regenboog.
In Islamitische landen staat de pauw symbool voor de kosmos. In de middeleeuwen was de pauw symbool voor ijdelheid, overvloed en hoogmoed en in de heraldiek voor trots. Daar komt dan ook het spreekwoord vandaan: zo trots als een pauw.
Met al deze opvattingen in gedachten heb ik mijn pauw getekend.


12. Papier weven op stokjes
Dat was een activiteit die ik ooit van Mieke Veerkamp op een workshop leerde. Ik heb nu met een reep papier geweven, die ik gesneden had uit een vel Japans papier, dat ik bewerkt had met de orizomegami-techniek. Nadat ik de stokjes vervangen had door geel papierkoord, ontstond er een waaier.
Deze waaier inspireerde me om te verwerken in een verdieping op het voorplat van een boek.
Uiteindelijk had ik vijf lagen grijsbord nodig om gelijke dikte met de waaier te krijgen. In iedere laag sneed ik via een mal de waaiervorm uit, lijmde twee lagen op elkaar en perste die eerst af voor de volgende laag erop kwam. Met glanzende acrylverf van het merk Kreul kleurde ik de platten.
En die voelden daarna aan als houten platten!

Omdat ik voor- en achterkant van de waaier blijvend wilde zien, bedacht ik, dat ik vanwege de kwetsbaarheid van de waaier, een doorzichtige laag over de waaier aan moest brengen. En dus kocht ik A4 acetate sheets. Een voor de voorkant van het plat en een voor de binnenkant. Maar voor de binnenkant maakte ik de acetate sheet rondom 10 mm kleiner, zodat ik randen op het plat overhield waar ik een groen fotokarton met waaiervorm op kon plakken, dat als dekblad moest dienen. Achteraf had ik dat ook beter voor de voorkant zo kunnen doen!

Met de Dremel boorde ik gaatjes voor de Koptische binding.
Iedere katernrug beplakte ik met een reepje orizomegami papier voor een kleurrijke open rug.

Nadat ik boekblok en platten met de Koptische steek genaaid had, realiseerde ik me dat ik de acetate sheet op de voorkant van het plat niet kon verlijmen langs de voorsnede. Het zou wel kunnen, maar dan bleef de lijmlaag zichtbaar. Dat probleem heb ik toen opgelost door orizomegami-papier te verstevigen en er boekhoekjes mee te maken. Die hebben lang onder bezwaar moeten drogen op de acetaat-laag!
 
Gebonden door mij.

13. Ethiopische binding met Koptisch kapitaal
In HBB nummer 3 van 2022 publiceerde Karin Cox de beschrijving van een moderne Ethiopische binding. Om het verschil met een Koptische binding te bekijken, volgde ik deze beschrijving.
De naaigaten, overeenkomend met de naaigaten in de katernen, worden door de zijkant van de platten schuin naar boven geboord én in twee rijen langs de rugkant van het plat, zodat er per naaipositie 3 gaten ontstaan. Voor het besteken van een kapitaal worden er aan kop en staart ter hoogte van de kettingsteken in de katernen op 5, 9 en 13 mm ook nog gaatjes geboord.
Bij het naaien gebruik je twee naalden per naaigat, die afwisselend naar binnen of buiten door de gaten gestoken worden, waardoor er in de binnenkant van het katern 2 draden komen te liggen.

Ik vond het een interessante, wel arbeidsintensieve werkwijze, met een fraai resultaat.

Het kapitaal dat beschreven wordt, is niet van Ethiopische oorsprong, maar stamt uit de laat Koptische periode. Jane Greenfield beschrijft in haar Headbands: How to Work Them het Ethiopische kapitaal.
Ik heb het Koptische kapitaalbandje bestoken en het was best lastig om de overgang van plat naar boekblok vloeiend te maken. Maar het geeft wel een mooi effect op de kop en staart van het boek.

De platten heb ik gezaagd van mdf en daarna geverfd met de glanzende acrylverf van Kreul.
Ieder eerste blad van een katern heb ik beplakt met de bovenste laag van een bloemenservet door het katernblad in te smeren met boekbinderslijm, dit te laten drogen en vervolgens, met het motieflaagje van het servet erop, tussen bakpapier te strijken. Dan hecht het servet aan het papier.
Voor de decoratie op het voorplat  heb ik de bovenste laag van een tulpenservet eerst op speciale servettenfolie gestreken, daarna de tulpen uitgeknipt en met boekbinderslijm op het voorplat aangebracht.
Op de site https://www.jorihobby.com/servettenfolie kun je de gebruiksaanwijzing van deze speciale folie lezen. Jori Hobby is gespecialiseerd in prachtige servetten met allerlei afbeeldingen en verkoopt ze in pakjes van 5 stuks. De moeite waard om de collectie te bekijken!
 
Ethiopische bindwijze met Koptisch kapitaal, gemaakt door mij.

 

14. Bandzetter met decoratie van Werkman techniek en rupssteek
Een boekblok, ooit gemaakt op een bbc-werkdag voor het K118 project en een Werkmancollage lagen al tijden op de plank om iets mee te doen. De collage paste qua maat perfect op het boekblok en het bostafereel leende zich uitstekend om er rupsen op te verwerken. De rupssteek die een paar vriendinnen van mij graag wilden leren maken. Dus ging ik aan de slag om hen op deze manier te inspireren en te laten zien dat je de steek ook over de rug door kon laten lopen naar het achterplat.

Bandzetter met Werkman-collage en rupssteek, gerealiseerd door mij.

Nu op naar de bijeenkomst in maart met ons hoofd vol ideeën.